زماني براي خنديدن
خنده و شوخي به جرأت تاثير به‌سزايي در سلامت رواني و
جسماني افراد دارد و نبايد فراموش كرد سلامت روان و
جسم رابطه تنگاتنگي با هم دارند و متاثر از يكديگرند.
همان‌گونه كه افكار، هيجان‌ها، احساسات و عقايد ما بر
سلامت بدن تاثير مي‌گذارد، سلامت روان نيز متاثر از
سلامت جسم است.
سلامت جسم
اين كه خنده خوب به احساس خوب منجر مي‌شود، كافي
است تا متوجه شويم خنده براي سلامت مفيد و ضروري
است. چنين احساس خوبي فقط داراي بعد رواني نيست،
بلكه پيامدهاي جسماني نيز دارد. خنده و شوخي از
راه‌هاي مختلف به بهبود وضع و سلامت جسمي ما كمك
مي‌كند. در اينجا به برخي از اين تاثيرات مي‌پردازيم:
سلامت روان
تاثير خنده بر سلامت روان، از سلامت جسم جدا نيست كه
برخي از آنها عبارت است از: كاهش تنش و اضطراب،
جلوگيري از افكار خودآيند منفي، بهبود روابط بين فردي،
بازداري از هيجان‌هاي منفي، افزايش خلاقيت، كمك به
پذيرش برخي مسائل (مرگ، شكست شغلي، تحصيلي
و…)، افزايش بازده كاري در محيط‌هاي شغلي، بهبود
مديريت، افزايش اعتماد به نفس، افزايش شادي و
سرخوشي، افزايش هوش هيجاني و افزايش روحيه
كارگروهي و جمع‌گرايي. در مجموع مي‌توان گفت خنده و
شوخي بيشترين تاثير را بر خلق و خو و هيجان‌هاي ما دارد
و در كنار آن، در برقراري روابط اجتماعي يا بهبود آنها به ما
كمك مي‌كند.
آرامش ماهيچه‌ها
سالانه در سراسر دنيا هزينه‌هاي كلاني صرف مديريت
تنش شده و شيوه‌هاي آرام‌سازي (relaxation) آموزش
داده مي‌شود، اما بد نيست بدانيد يك خنده عميق و از ته
دل بسياري از ماهيچه‌ها حتي ديافراگم را درگير مي‌كند و
باعث كاهش تنش ماهيچه‌اي مي‌شود. در اين فرآيند حتي
ماهيچه‌هايي كه مستقيم درگير نيستند هم آرام مي‌شوند.
كاهش هورمون‌هاي تنش‌زا
در شرايط تنش‌زا، دستگاه عصبي بدن تحت تاثير تغييرات
هورموني قرار مي‌گيرد و بدن را براي جنگ و گريز آماده
مي‌كند. در درازمدت، تكرار چنين پاسخ‌هايي به سلامت
جسمي آسيب مي‌رساند، در حالي‌كه آنچه بتواند باعث
كاهش هورمون‌هاي تنش‌زا شود، به سلامت جسمي
كمك مي‌كند.
بهبود عملكرد دستگاه ايمني
تنش باعث تضعيف دستگاه ايمني مي‌شود و شما را
مستعد ابتلا به بيماري‌ها مي‌كند؛ بنابراين، خنده كه كاهش
تنش و در نتيجه تقويت دستگاه ايمني را در پي دارد، بسيار مفيد است.
پژوهشگران ميزان عملكرد دستگاه ايمني را در چند نفر،
قبل و بعد از تماشاي يك فيلم كمدي بررسي كرده‌اند.
نتايج حاكي از آن بود كه ميزان عملكرد پس از نمايش فيلم،
سطح بالاتري داشت. همچنين تحقيقات نشان داده افراد
شوخ‌طبع به بيماري‌هاي كمتري مبتلا مي‌شوند يا اين‌كه
مدت ابتلا در آنها كوتاه‌تر است.
در اين خصوص تحقيقات گسترده‌اي در زمينه
ايميونوگلوبولين‌ها، بويژه ايميونوگلوبولين نوع A و تاثير
خنده و شوخي در افزايش ميزان آنها در خون انجام شده
است. بعلاوه، خنده و شوخي نه تنها در افزايش ميزان
سلول‌هاي نوع B و A و آنتي‌بادي‌هاي طبيعي بدن نقش
دارد، بلكه موجب بالارفتن سطح گاما اينترفرون‌ها مي‌شود
كه در رشد سلول‌هاي نوع B و A و آنتي‌بادي‌هاي طبيعي
بدن موثر است.
كاهش احساس درد
تحقيقات متعدد و نيز تجربه‌هاي فردي نشان داده خنده
مدت زمان تحمل درد را افزايش مي‌دهد. براي مثال،
تحقيقي در اين زمينه نشان داد، گوش كردن به موسيقي
شاد، مدت زماني را كه آزمودني‌ها مي‌توانستند دست
خود را در آب يخ نگه دارند، افزايش مي‌داد.
تحقيقي ديگر مي‌گويد در مبتلايان به دردهاي روماتوئيدي،
ديدن فيلم كمدي يا شنيدن موسيقي شاد باعث كاهش
احساس درد مي‌شود. اين‌كه خنده از طريق افزايش
اندروفين‌ها به كاهش درد كمك مي‌كند يا خير هنوز كاملا
اثبات نشده، اما مشخص است بخشي از اين فرآيند از
طريق كاهش تنش عضلاني صورت مي‌گيرد.
تمرين قلب
براي كساني كه فرصت يا علاقه‌اي براي انجام تمرينات
بدني مانند ايروبيك، دويدن يا پياده‌روي ندارند خنده
جانشين مناسبي براي تمرين بويژه تمرين قلب، است. اگر
پس از يك خنده عميق، ضربان خود را اندازه بگيريد،
خواهيد ديد ۱۵ تا ۲۰ بار در دقيقه افزايش داشته و اين
حالت به مدت ۳ تا ۵ دقيقه باقي مي‌ماند. اين مساله باعث
شده برخي خنده را پياده‌روي دروني بنامند. اين روش بويژه
براي افرادي كه به هر دليلي امكان تمرينات فيزيكي ندارند
يا در بستر بيماري هستند جانشين مناسبي براي ورزش به
شمار مي‌رود.
ساير فوايد
كاهش فشار خون: هنگام خنديدن ضربان قلب و در نتيجه
ميزان خون پمپ شده از طريق آن افزايش و فشار خون
كاهش مي‌يابد.
تنفس عميق: خنده باعث شكل‌گيري الگوي تنفسي
خاصي مي‌شود كه براي برخي افراد بويژه پرتنش‌ها،
بسيار مفيد است. در افراد مبتلا به حملات هراس يا دچار
اضطراب، الگوي تنفسي به تنفس‌هاي غيرعميق و در
نتيجه كمبود اكسيژن و افزايش دي‌اكسيدكربن و بخار آب
در شش‌ها منجر مي‌شود. اين نوع تنفس به جاي
ديافراگم، عضلات قفسه سينه را درگير مي‌كند. خنده
عميق و متناوب به خالي شدن كامل ريه‌ها از
دي‌اكسيدكربن و بخار آب كمك مي‌كند و در نتيجه باعث
ورود اكسيژن بيشتر به داخل ريه‌ها مي‌شود.
مقابله با سرطان: خنده از طريق افزايش عملكرد دستگاه
ايمني باعث افزايش مقاومت بدن در برابر سرطان و مقابله
با آن مي‌شود.